Jan Derk Domela Nieuwenhuis werd in 1898 beroepen naar Odijk. In de 5 jaar dat hij in het dorp predikte, gaf hij ook vele lezingen in het land. Het is een teken van zijn activistische aard, die hem ook weer terug bracht naar Vlaanderen.
Jan Derk Domela Nieuwenhuis was de zoon van jurist uit Groningen. Hij studeerde theologie aan verschillende opleidingen in het buitenland. Door de andersoortige opleiding kon hij in Nederland niet snel een plaats als luthers predikant krijgen.
Jan Derk Domela Nieuwenhuis (foto: Wikipedia)
Na rijp beraad en op aandrang van de toen zeer bekende theoloog dr. G.J. Vos verliet hij de lutherse geloofsgemeenschap. De jonge kandidaat-dominee ging over naar de Nederlands Hervormde Kerk, waartoe ook zijn vrouw behoorde. Dr. Vos bezorgde hem een post bij de kleine gemeente der Belgische Zendingskerk te Oostende. Zo kon Domela Nieuwenhuis 2 jaar overbruggen, vóór hij beroepen kon worden in een hervormde gemeente.
Die hervormde gemeente werd Odijk.
Spreekbeurten in de omgeving
Al in 1899 vonden de geheelonthouders van Doorn de dominee. Of misschien was het andersom. Domela Nieuwenhuis sprak tijdens een openbare vergadering van de Christen Geheelonthouders Vereeniging in “Ons Huis”.
En na wat onderzoek, blijkt dan dat men de jonge dominee wel mocht op de Heuvelrug. Op 31 oktober 1900 preekte de nieuwe dominee Schuller voor de eerste keer in Amerongen en was Domela Nieuwenhuis te gast, als vertegenwoordiger van de classis (de verzamelde dominees van de regio). In Doorn ging hij voor in verschillende bijbellezingen, doop- en gebedsdiensten in de kapel.
In Amerongen sprak hij op 1 maart 1901 op een bijeenkomst tegen “de heerschende drinkgewoonten in Nederland”.
Het commentaar in de Wijksche Courant van 7 maart was lovend:
“Zijne Eerwaarde sprak over de ellende van het drankmisbruik. Naar aanleiding van de gelijkenis van den “Barmhartige Samaritaan” wees spreker op de wet der liefde, die ons drijft tot opoffering van wat ons niet deert, om anderen, die er ellendig door worden, te steunen in hun strijd tegen deze gruwelijke zonde van ons volk.”
Helaas waren er weinig toehoorders in Amerongen, wat zeer te betreuren was (zo zegt de Wijksche Courant). Omdat het een onderwerp was “dat voor Amerongen ook gewichtig is en velen tot ernstig nadenken had kunnen prikkelen”.
Opnieuw geheelonthouders
Op 2e Pinksterdag sprak onze dominee op een bijeenkomst op Huis te Doorn, van het Provinciaal Comité Utrecht van de Nationale Christelijke Geheelonthouders Vereeniging. .
In juli sprak hij weer over de Wet der Liefde op de Geheelonthoudersdag in Zuid-Holland.
En in zijn strijd tegen het alcoholmisbruik vond hij zijn roeping. De spreekbeurten werden ook opgemerkt door andere voorvechters tegen het drankmisbruik . In oktober werd Domela Nieuwenhuis benoemd tot provinciaal correspondent van de Nationale Christelijke Geheelonthouders Vereeniging.
Misschien was het wel vanwege zijn deugdzaamheid, dat Odijkers tevreden over hem waren.
In 1902 wees hij een beroeping uit Westkapelle af. Toen hij dat in de kerk vertelde, zongen en de gemeenteleden zingen hem toe met psalm 134 vers 3:
Dat ‘s HEEREN zegen op u daal’;
Zijn gunst uit Sion u bestraal’.
Hij schiep ‘t heelal, Zijn Naam ter eer:
Looft, looft dan aller heren HEER’!
Tja. Meer dank kan een dominee bijna niet ten deel vallen natuurlijk.
Vertrek uit Odijk
Maar onvermijdelijk kwamen er andere beroepingen voor de jonge, getalenteerde dominee. Appelscha werd ook afgewezen. In 1902 werd hij echter beroepen in Gent. Zo kon hij weer terugkeren naar zijn geliefde Vlaanderen. Al tijdens zijn werk in Oostende had hij een grote liefde voor die regio opgevat.
En de beroeping uit Gent werd door Domela Nieuwenhuis geaccepteerd.
Op zondag 29 maart nam Domela Nieuwenhuis afscheid van de gemeenteleden in Odijk. De kerk was overvol en de dominee van Bunnik Popta hield een afscheidsrede. Tot slot werd opnieuw psalm 134, vers 4 gezongen. De psalm die een scheidend dominee niet vaak genoeg kan horen…
De dominee vertrok naar Vlaanderen, waar hij verder ijverde tegen drankmisbruik en werkte in gevangenissen. En ik geloof vast: zijn spreekbeurten waren nog lang niet ten einde.
Waar vind je deze gegevens?
Het meeste is gewoon te vinden in de kranten van die tijd. Ik gebruikte verschillende edities van de Wijksche Courant, het Rotterdamsch Nieuwsblad van 21 juli 1900 en de Telegraaf van 9 oktober 1901. Biografische gegevens kwamen van de site van Huijgens/KNAW.
0 reacties