De vestiging van de Kodak had in Odijk al voor veel ophef gezorgd. Maar nu moest ook de kersenboomgaard tussen de Kodak en de Vork nog worden gerooid.
De kersenboomgaard bij de Vork was begin jaren 70 één van de weinige restanten van het rijke boomgaardverleden van Odijk. Samen met de boomgaard aan de Cornelis van Sandelaan (die van Van Hal) waren het de enige overgebleven boomgaarden in of bij het dorp.
Maar de bomen waren aangetast door de zogenaamde prunusboorder, een soort houtworm. En het Consulentschap voor de Tuinbouw in Utrecht had geadviseerd dat alle bomen gerooid moesten worden.
De Kodak zei nog wel dat ze van plan waren om de bomen opnieuw aan te planten om een landelijk beeld te behouden, maar dat was natuurlijk nog maar zeer de vraag… En als we de kaart uit de jaren 80 bekijken, dan zien we niet veel boomgaard meer over tussen de Kodak en de Vork.
In het bericht dat de kersenboomgaard gerooid zou worden, stond dat de boomgaard “reeds zeer oud is”.
Dat is heel goed mogelijk. Want er bestonden al eeuwen boomgaarden rond het dorp. Maar deze lag er eigenlijk buiten. Nicolaaskerk, Singel, Vork en de huizen daarlangs zijn allemaal van (ver) na de oorlog.
Dus was die kersenboomgaard wel zo oud? Daar ben ik maar eens ingedoken.
Aanleg van de kersenboomgaard
Als we kijken op de oude topografische kaarten, zien we dat die boomgaard achter de Kodak eigenlijk helemaal niet zo oud was. Voor een historicus dan.
Laten we eens kijken rond 1920. De boomgaarden (gestippelde vlakken) lagen toen overal rond het dorp, behalve bij de Vork. Dat was de splitsing precies onder het woord Odijk op deze kaart:
In de jaren 30 groeide het aantal boomgaarden enorm in het Kromme Rijngebied. En zo ook in Odijk. Maar als we de kaart van die periode bekijken, zien we dat die bij de Vork nog niet was aangepland:
Pas in de jaren 50 verscheen de boomgaard direct aan de Vork op de kaart:
Nu weten we wel dat de kaarten achterlopen.
De nieuwe situatie zag je soms pas 10 jaar later op de kaart. En het gat tussen de kaart van 1930 en 1953 is wel heel groot.
Daarom loont het om een andere bron te gebruiken om precies te weten hoe het zit met die boomgaard.
Het grote bezit van Willem Vernooij
In de tijd die ik hiervoor noemde, was de boomgaard deel van het grote bezit van Willem Vernooij. Hij woonde met zijn gezin aan de Weteringdijk.
Het land van Willem Vernooij en zijn vrouw Agatha van Bentum strekte zich helemaal uit tussen Weteringdijk, De Vork en De Meent.
Nu vormde het land aan de Vork één geheel met bijna het hele stuk tussen Weteringdijk en Meent. En dat bestond ruwweg uit akkerland, weiland en boomgaard. Geen idee welk deel wat was.
Pas toen de toekomstige provinciale weg in 1934 werd ingetekend op een kadastrale kaart en de percelen van Vernooij opgedeeld werden, stond het land naast De Vork inderdaad genoemd als ‘weiland en boomgaard’:
En dan kunnen we er wel vanuit gaan dat hier de boomgaard aan de Vork bedoeld werd. Maar ook dat is niet zeker…
Hoe dan ook: voor de Odijkers in 1972 moet de kersenboomgaard achter de Kodak oud zijn geweest. Maar als we daar dieper in duiken, kan-ie eigenlijk niet ouder zijn geweest dan 40 jaar.
Het rooien van de boomgaard was echter iets anders: weer een stap verder weg van de agrarische geschiedenis van Odijk. De boomgaarden rond het dorp waren in 1972 vrijwel allemaal verdwenen en nu deze dus ook.
Eenzaam bleef nu alleen de boomgaard van Van Hal aan de Cornelis van Sandelaan bestaan, tot die in de jaren 80 ook gerooid zou worden.
Waar vind je deze gegevens?
Het bericht van het rooien van deze kersenboomgaard komt uit Het Trefpunt van 12 april 1972. De topografische kaarten (van het Kadaster) uit de verschillende jaren zijn gewoon online te vinden, via www.topotijdreis.nl. De kadastrale gegevens (zoals welk perceel een boomgaard was) zijn met heel erg veel zoekwerk te vinden in Het Utrechts Archief, toegang 1294: Dienst van het kadaster en de openbare registers in de provincie Utrecht.